Ο σκεπτόμενος νέος (Rodin, 1880)

Ο  ρόλος  του  γονιού  και  του  δάσκαλου  για  τον  μαθητή,  όπως  είναι  γνωστό,  είναι  αποφασιστικής  σημασίας  για  την  πορεία  του θα χαράξει στη  ζωή  του.  Σε  αυτή  τη  σημαντική  σχέση  μπορούμε να διακρίνουμε τρεις καθοριστικές περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ μαθητή και δασκάλου. Στην  πρώτη  ο  δάσκαλος    επηρεάζει  καθοριστικά  τον  μαθητή  και  τον  οδηγεί  προς  το  μεγάλο  detour  (πορεία)  της  σκέψης  και  της  γνώσης  και  αργότερα  της  επιστήμης  και  της  έρευνας.  Στη  δεύτερη  μπορεί  να «περάσει» ο  δάσκαλος    χωρίς  να  βοηθήσει  ουσιαστικά  τον  μαθητή,  χωρίς  να  του  εμπνεύσει  υψηλούς  στόχους.  Η τρίτη    περίπτωση  είναι  να  αποθαρρύνει    τον  μαθητή  από  την  ωραία  γνωστική  διαδικασία, γεγονός που θα επηρεάσει αρνητικά την εξέλιξή του τα επόμενα χρόνια. Ένα είναι βέβαιο ότι «τα θρανία καθορίζουν το μέλλον του». Σε κάθε  περίπτωση  ο  δάσκαλος  εφαρμόζει  στη  δουλειά  του, σε μικρό ή μεγάλο  βαθμό, τη σημαντική μεθοδολογία της  ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ, η  θεωρία  της   οποίας  αναπτύχθηκε  από τον  JACK  MERIZOW και τους συνεργάτες του περίπου το  1970.

   «Αυτή  η  μάθηση  μπορεί  να  ορισθεί  ως  εκείνη  που  προκαλεί  αλλαγή  της  προσωπικότητας  ή  αλλαγές  στην  οργάνωση  του  εαυτού  και  χαρακτηρίζεται  από την  ταυτόχρονη  αναδόμηση  όλων  των  σχημάτων  και  προτύπων   του  μαθητή» (*). Αυτή  η  μέθοδος  μάθησης   επιφέρει  ρήγμα,  αλλαγή  στη νοοτροπία του  νέου   και  στην  όλη  δομή  του  προγράμματός  του  προς  το  καλύτερο. Στη ζωή του πλέον έχουν τεθεί καινούριοι στόχοι και η σημαντική  αυτή  αλλαγή  βιώνεται  από τον  μαθητή μέσα από την προσπάθεια ως  ένα  αίσθημα  ικανοποίησης,  κατάκτησης  και  αυτοπεποίθησης.                                                                                                            Πιο συγκεκριμένα, στην  προεφηβική  και  στην  εφηβική  ηλικία  μπορούμε  και  πρέπει  να  παρέχουμε  σε  όλους  τους  νέους  «κανονικές»  και  επαρκείς  συνθήκες  αυτοανακάλυψης  και  προόδου. Τα  μαθηματικά ,  η   γλώσσα και τα υπόλοιπα μαθήματα  δεν  μαθαίνονται  με  το  λίγο  διάβασμα. Η  απόκτηση    στέρεης   γνώσης   απαιτεί  επαναλήψεις, ενδιαφέρον  και  σοβαρή  προσπάθεια.

   Αυτό μπορεί να το πετύχει με την επίδραση του γονιού του, ενός φίλου του και με τη βοήθεια ενός δασκάλου του. Μπορεί να επηρεαστεί  από ένα βιβλίο βιογραφικής ιστορίας π.χ. της ΜΑΡΙΑΣ ΚΙΟΥΡΗ, ή της ιστορίας των Ελλήνων του 5^ου π.Χ. αιώνα, ή από τη λύση πολλών ασκήσεων Μαθηματικών κλιμακούμενης δυσκολίας κ.λ.π. Έτσι, βαθμιαία γίνεται ο μετασχηματισμός στη σκέψη του και η στροφή του προς τα πνευματικά ενδιαφέροντα.

   Επιπρόσθετα, αν ασχοληθεί με ένα άθλημα, αρχικά σε μικρό βαθμό και στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου όλο και περισσότερο, χωρίς να παραμελεί το διάβασμα, θα έχει θεαματικά αποτελέσματα και σίγουρη ωφέλεια  για την υγεία του, και για τη σωματική και για την πνευματική και για την ψυχολογική.

   Παρόμοια δυναμική μπορεί να έχει η ενασχόληση με τη μουσική, με τη ζωγραφική και άλλα δημιουργικά χόμπυ.

   Επίσης, ένας νέος μπορεί να οδηγηθεί στη μετασχηματίζουσα μάθηση από ένα έντονο γεγονός, είτε αυτό είναι μια διάκριση σε ένα τομέα, είτε ένα αρνητικό βίωμα, μια κατάσταση που θα τον αναγκάσει να ενεργοποιήσει κρυμμένες δυνάμεις του για να ανταπεξέλθει και να βγει νικητής.

   Έτσι οι δυνατότητές του μετατρέπονται σε ικανότητες και η αλλαγή του προς το καλύτερο είναι βέβαιη.

   Η ικανοποίηση που παίρνει ο μαθητής από την πνευματική ή σωματική κατάκτηση, είναι πολύ περισσότερη από ό,τι παίρνει από επουσιώδεις ενασχολήσεις του.

   Ο δάσκαλος, ο γονιός, το σχολείο, πέρα από το ήθος και την καλή συμπεριφορά που διδάσκουν επίμονα, μπορούν και πρέπει να επιδιώκουν τη μετασχηματίζουσα τον μαθητή μάθηση. Μπορούν μάλιστα να το έχουν και σαν μέτρο της αυτοαξιολόγησής τους, να βλέπουν δηλαδή ότι η προσπάθειά τους μετασχηματίζει ουσιαστικά τον ή τους πολλούς μαθητές τους προς ψηλότερα επίπεδα στοχασμού και δράσης, τα οποία σπανίως αποχωρίζονται στη ζωή τους.

   Είναι ένα μεγάλο ζητούμενο η διαρκής βελτίωση του μαθητή με τη συνακόλουθη ικανοποίηση του, χωρίς κανένα άγχος, χωρίς να απομακρύνεται από ένα δημιουργικό πρόγραμμα. 

   Στη ζωή του πλέον θέτει νέους στόχους και έχει πετύχει μία σημαντική αλλαγή.

   Με δεδομένες τις συνθήκες που έχουμε βιώσει με τον covid, αποτελεί Εθνικό ζητούμενο το να οδηγούνται όλοι οι νέοι μας σε μορφές συνεχούς και σημαντικής προσπάθειας στη Σκέψη, στη Γνώση και στην Άθληση , προσανατολιζόμενοι σε επί μέρους αντικείμενα που τους αρέσουν. Και κάτι ακόμη, η βιωματική δραστηριότητα πρέπει και μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό αντίδοτο στην καλπάζουσα εικονική πραγματικότητα της τεχνολογίας, που κατακτά τους νέους  με καταστροφικά αποτελέσματα για την πρόοδό τους και την κοινωνικοποίησή τους.

(*)Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης του Knud Illeris (Μεταίχμιο)              

 Στο βιβλίο «Μνημειακή Τοπογραφία της Αρχαίας Αθήνας» του Α. Μαστραπά από τις εκδόσεις Καρδαμίτσα, εκτός των άλλων, εντοπίζουμε αναφορές στους χώρους άθλησης των νέων της Αθήνας κατά τον 5^ο και 4^ο αιώνα π. Χ.

Ειδικότερα, περιγράφονται ως εξής:

1.      Τα γυμνάσια ήταν οι μεγάλοι χώροι άθλησης για τον δρόμο, το ακόντιο, το άλμα κ.ά. και οι βοηθητικοί χώροι, οι οποίοι ήταν στεγασμένοι και λειτουργούσαν ως αίθουσες ακροάσεων για την πνευματική εξάσκηση των εφήβων.

2.      Οι παλαίστρες ήταν κτίσματα μικρότερων διαστάσεων, παρεμφερή με τα γυμνάσια, πολλές φορές κοντά στα τελευταία, όπου διεξάγονταν τα αγωνίσματα της πάλης, της πυγμής και του παγκρατίου.

Σ’ αυτούς τους χώρους οι νέοι ηλικίας από 7 έως 18 ετών γυμνάζονταν και μορφώνονταν από το πρωί έως το βράδυ. Σ’ αυτούς τους χώρους διαμορφώθηκε και καθιερώθηκε η αντίληψη «νους υγιής εν σώματι υγιεί», καθώς και το πρότυπο του «καλού καγαθού» πολίτη.

Σ’ αυτό το καλούπι μεγάλωσε και μεγαλούργησε ο Περικλής του Ξανθίππου ο «Χολαργεύς» (495-429 π. Χ.). Αυτό το θαυμάσιο παιδαγωγικό μοντέλο είναι γνωστό όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως.

Σ’ αυτούς τους χώρους μεγάλωναν οι νέοι με πειθαρχία, με προσπάθεια, με μέτρο και αρμονία. Ακολουθούσαν αδιάλειπτα επίμονο και επίπονο πρόγραμμα στους τομείς της σκέψης, της γνώσης και της άθλησης, χωρίς διακοπές, χωρίς σαββατοκύριακα. Μετά από ένα τέτοιο εντατικότατο πρόγραμμα, όταν γίνονταν 18 ετών, ήταν πλέον έτοιμοι να βοηθήσουν την Αθήνα, την πατρίδα τους.

Στην εποχή μας, υπάρχουν αξιόλογοι νέοι με σωστή σκέψη και ευρεία γνώση, που είναι περιζήτητοι και στα ξένα πανεπιστήμια. Θα πρέπει, όμως, να καταγράφουμε και να προβάλλουμε με κάθε τρόπο τις κλίσεις, τις προσπάθειες και τις επιδόσεις τους, πνευματικές και αθλητικές.

Σε τοπικό επίπεδο, μέσα από τον Τύπο και όχι μόνο, να περιγράφεται η σημαντική πνευματική προσπάθεια αυτών των παιδιών και των δασκάλων τους, που σε πολλές περιπτώσεις προσφέρουν πολλά και συμπάσχουν μαζί τους. Όλοι αυτοί κάνουν τη διαφορά. Έτσι, εμπλουτίζεται το κοινωνικό σύνολο από τη δυναμική της δημιουργίας, της συνέπειας, της προόδου σε αντιδιαστολή προς την απάτη, τον καιροσκοπισμό, την οπισθοδρόμηση που καλλιεργείται από μια μειονότητα ανθρώπων.

Ο κάθε γυμναστής μπορεί να εμπνεύσει και να βελτιώσει τον κάθε μαθητή μέσα στους εννέα μήνες της συνεργασίας τους και μάλιστα με θεαματικά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Περίπου το ίδιο μπορεί να επιτύχει κι ο καλός μαθηματικός ή ο καλός φιλόλογος ή άλλος καθηγητής, όμως αρκετά πιο δύσκολα, πιο επίπονα. Όλοι αυτοί θα πρέπει να προβάλλονται, να αξιολογούνται, να γίνονται πρότυπα προς μίμηση.

Με διττή επίμονη παρέμβαση, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια του δημοτικού και του γυμνασίου, στην πνευματική κυρίως αλλά και στη σωματική εξέλιξη των μαθητών, θα δημιουργήσουμε ένα σύνολο νέων ανθρώπων με μεγάλη άμυνα απέναντι στους κινδύνους που καραδοκούν, ταυτόχρονα μυημένους καθώς και τη δυναμική της μεγάλης προσπάθειας.

Η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου βρίσκεται στα χέρια των δασκάλων, των φωτισμένων δασκάλων, των γονιών και ίσως όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων του κοινωνικού περιβάλλοντος.

Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα πρότυπο μοντέλο διαπαιδαγώγησης, το οποίο θα προβληθεί επαρκώς και θα βρει κι άλλους θιασώτες, σε άλλους δήμους, που θα θελήσουν να το εφαρμόσουν. Το αποτέλεσμα, μακροπρόθεσμα, θα είναι μια δυνατή Ελλάδα.

Ο χολαργιώτης Γιάννης Δρυμωνάκος το 2012 κατέκτησε στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Ουγγαρίας δύο χάλκινα μετάλλια στην κολύμβηση! Στο σκάκι οι ομάδες της περιοχής ξεχωρίζουν κάθε χρόνο!

Τα λύκεια της Αγίας Παρασκευής, Χολαργού και Παπάγου διακρίνονται σε ποσοστά επιτυχίας στα Α.Ε.Ι. και τα Τ.Ε.Ι. κάθε χρόνο πανελλαδικά.

Με καλό πρόγραμμα και καλή προσπάθεια, με σκέψη και γνώση οι μαθητές μετατρέπουν μέρα με τη μέρα, τις δυνατότητές τους σε ικανότητες. Βιώνουν αυτήν τη χαρά της αυτοβελτίωσης. Αποκαλύπτουν αυτήν τη δυναμική της ανθρώπινης ύπαρξης. Κατά τον Πλάτωνα είναι «οι απελεύθεροι δεσμώτες που ανεβαίνουν από το σπήλαιο πάνω στη γη και τον ήλιο».

«Κανένας νέος αγράμματος», «κανένας νέος αγύμναστος» θα πρέπει να είναι το ζητούμενο. Να ενδυναμώσουμε, με κάθε τρόπο, τον σχολικό αθλητισμό και μέσα απ’ αυτόν ν’ αναπτυχθούν ισχυροί δεσμοί φιλίας μεταξύ των νέων συναγωνιστών, τόσο στο παρόν, όσο και στο μέλλον. Η ισχυρή φιλία τους θα αποτελεί αναμφισβήτητα σημαντικό στήριγμα στη ζωή τους.

Να βοηθήσουμε τα παιδιά να αφήσουν τους καναπέδες, την επιζήμια χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, την τηλεόραση… και να ζητήσουν το φως του Πλάτωνα, τον μετασχηματισμό και την αυτοβελτίωσή τους. Έτσι, θα τους επηρεάσουμε, ώστε να πάψουν να «είναι αλυσοδεμένοι μέσα στο σπήλαιο χωρίς να το ξέρουν. Να πιστέψουν αρχικά στην προσπάθεια, λίγο, πολύ, πάρα πολύ και βαθμιαία να πιστέψουν στον εαυτό τους, στη χρησιμότητά τους στην Ελλάδα σαν πολίτες με σημαντικά προσόντα και αγάπη για την πατρίδα τους.

Το 1545 μ. Χ. έγινε η Σύνοδος του Τριδέντου της οποίας οι συνεδριάσεις διήρκεσαν έως το 1563, 18 χρόνια περίπου. Τότε ξεκίνησε η Αντιμεταρρύθμιση -κίνημα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας με αφορμή την προτεσταντική Μεταρρύθμιση. 

Αποφασίστηκε να εκπαιδεύονται οι ιερείς σε ειδικά εκκλησιαστικά σχολεία, τα «σεμινάρια» που λειτουργούσαν με μεγάλη πειθαρχία και παρείχαν ουσιαστική γνώση. Η παιδαγωγική των Ιησουϊτών ανταποκρινόταν σ’ ένα σαφές ανθρώπινο ιδεώδες που είχε επινοηθεί από ευφυείς ανθρώπους, λόγω των αναγκών της εποχής.

Ένα ανθρώπινο ιδεώδες ικανό να προσαρμόζεται στις εξελίξεις της εποχής, με αποτέλεσμα η Καθολική Εκκλησία να αποκτήσει μεγάλο εύρος επιρροής στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και η κλασική αγωγή με επιμονή στην καλλιέργεια των λατινικών και των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων να αναζωογονήσει και να εδραιώσει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.(Χωρίς να ξεχνάμε βέβαια τους περίπου 80000 νεκρούς, που είχαν κάψει στην πυρά οι Καθολικοί ,επειδή τους θεωρούσαν <<μάγους>> ή άπιστους).

Το 1992, υπεγράφη η Συμφωνία του Μάαστριχτ, επίσημα γνωστή ως Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από ιστορική άποψη, δεν υπήρξε, ποτέ στην παγκόσμια ιστορία, παρόμοια συνθήκη με τόσο πλούσιο οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιεχόμενο.

Όπως τότε, έτσι και σήμερα καλούμαστε να αποδεχτούμε αυστηρούς νόμους και συγκεκριμένους, σκληρούς κανόνες λειτουργίας. Καλούμαστε να γίνουμε πειθαρχημένοι και καλοί «μαθητές», διαφορετικά θα αποβληθούμε και θα υποστούμε τις ανάλογες συνέπειες. Θα θεωρηθούμε ανάξιοι, «τριτοκοσμικοί».

Προκειμένου να ανταποκριθούμε επάξια στις ιστορικές προκλήσεις, χρειαζόμαστε κάτι ανάλογο με τη Σύνοδο του Τριδέντου και τις «συνεχείς συνεδριάσεις» της. Το πώς θα ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις, μπορεί να λειτουργήσει σαν τη Μεγάλη Ιδέα για όλους τους Έλληνες και ιδιαίτερα για όλους τους σημερινούς μαθητές. Πρέπει να ΕΝΩΘΟΥΜΕ όλοι κάτω από τη νέα δέσμευση.

Η υλοποίηση αυτής της Μεγάλης Ιδέας εξαρτάται από τη σκληρή δουλειά μας στον τομέα της σκέψης, της γνώσης και της τεχνολογίας, τομείς στους οποίους μπορούμε να ανταποκριθούμε και να διακριθούμε, όπως έχει αποδειχθεί από την ιστορία μας.

Το μήνυμα απευθύνεται στους νέους που καλούνται να σηκώσουν αυτό το βάρος εκόντες-άκοντες. Βρίσκονται ήδη μέσα στη μεγάλη «αρένα» του ανταγωνισμού. Όπλο τους η πειθαρχία, η συστηματική προσπάθεια και η μελέτη. Πολλοί απ’ αυτούς θα κληθούν να αλλάξουν δύο, τρία ή και τέσσερα επαγγέλματα στη ζωή τους λόγω του γρήγορου ρυθμού της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Οι νέοι έχουν τεράστιες πνευματικές και σωματικές ικανότητες. Δεν αρνούνται τη δοκιμασία. Απλά χρειάζονται ένα πρόγραμμα, μια έμπνευση, σωστή ενημέρωση όσον αφορά στη σημασία της ουσιαστικής προσπάθειας και της δημιουργικότητας σαν πηγή δύναμης για τον άνθρωπο.

* Η γνώση της σύγχρονης τεχνολογίας, με τη δύναμη της ελληνικής ιστορίας σαν μέσον επηρεασμού τους και το ψυχικό τους σθένος, θα αποτελέσουν την ασπίδα στη μεγάλη τους αναμέτρηση. Η καλή σκέψη και η σκληρή δουλειά θα τους βοηθήσουν να διακριθούν.

* Ο επαγγελματικός τους προσανατολισμός με τη στήριξη παιδοψυχολόγων και η σωστή συμβουλευτική θα τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα πυκνά βέλη των «βλαβερών» μηνυμάτων που δέχονται και να προχωρούν άτρωτοι στον δρόμο της γνώσης.

* Το ήθος τους, η κοινωνική συμπεριφορά και το φρόνιμο του χαρακτήρα τους είναι δεδομένα. Η ειλικρίνεια και η εξυπνάδα τους, η επικοινωνία και η καλή τους διάθεση, ο σεβασμός και η αγάπη για τους συνανθρώπους τους και το περιβάλλον συναποτελούν την «αξία» της νεολαίας μας. 

* Στα Ι.Ε.Κ. -Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης- παρέχεται γνώση άμεσης χρήσης και απόδοσης για πολλές νέες ειδικότητες με αρκετή απορρόφηση από την αγορά εργασίας.

* Παράλληλα, η συστηματική εκγύμναση, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης συντελεί στην ευρωστία και τον αυτοέλεγχό τους.

* Η πολιτεία με την τοπική αυτοδιοίκηση και το σχολείο οφείλει να αναλάβει τον πλήρη έλεγχο των μαθητών που δεν τελειώνουν το γυμνάσιο -τον έλεγχο για την 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση. Οφείλει να επηρεάζει γονείς και μαθητές, ώστε κανείς μαθητής να μην μένει «τυφλός». Ο «τυφλός» δεν θα μπορέσει να δει, να παρακολουθήσει και να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα.

Έτσι, όλοι οι νέοι θα βρίσκονται σε συνεχή δράση και μάθηση. Η σκληρή τους προσπάθεια θα διανθίζεται από τους αγώνες, τους χορούς, τα τραγούδια τους, τις εκδρομές, τα φλερτ, τα χόμπι τους. Ο χρόνος τους θα είναι γεμάτος από θετική δράση και ενέργεια.

Με αυτόν τον τρόπο θα επιτύχουμε να ανακτήσουμε μεγάλο μέρος της επιρροής και της εκτίμησής μας στις ευρωπαϊκές χώρες. Αρκεί να ωθήσουμε τους νέους μας στο ωραίο παιχνίδι της καθολικής δραστηριοποίησης και επιτυχίας.

Ο Κοραής πίστευε ότι «πρώτα θα πρέπει οι Έλληνες να μορφωθούν και κατόπιν να λευτερωθούν». Σήμερα, αυτό προβάλλει σε άλλο επίπεδο, το ίδιο όμως, αναγκαίο και επιτακτικό. Η μορφωτική «επιστράτευση» όλων και κυρίως των νέων θα δώσει ώθηση στην πορεία μας εντός της Ευρώπης. Έτσι, θα συμμετέχουμε ενεργά στην εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας, όπως μας «πρέπει».